Бутунжаҳон сил касаллигига қарши курашиш кунини нишонлаш арафасида Америка Қўшма Штатлари Халқаро тараққиёт агентлиги (USAID) сўнгги йигирма йил давомида Ўзбекистон ҳукумати билан ушбу хавфли, аммо даволанадиган касалликка қарши курашда эришилган ютуқлардан фахрланади. USAID сил касаллигини назорат қилиш миллий дастури биланҳамкорлик доирасида Ўзбекистонга силга қарши энг замонавий дори-дармонларни ва даволашнинг янги моделларини тақдим этди, тиббиёт ходимлари учун сил касаллигини назорат қилишнинг халқаро стандартларини жорий этиш бўйича ўқув-машғулотлари ташкиллаштирди ва GeneXpert диагностика ускуналари каби тезкор ташхис воситалари билан таъминлаш орқали лабораториялар имкониятларини кенгайтиришга ҳисса қўшди.
Ўзбекистон, қисман Соғлиқни сақлаш вазирлиги, АҚШ ҳукумати ва халқаро ҳамкорларнинг биргаликдаги саъй-ҳаракатлари туфайли, сил билан касалланиш ва ўлим ҳолатларини қисқартиришда салмоқли натижаларга эришди. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) маълумотларига кўра, сўнгги беш йил ичида Ўзбекистонда сил касаллиги билан оғриш кўрсаткичлари 11%га камайиб, камида биринчи линияга оид иккита энг кучли силга қарши препаратга чидамли бактериялар келтириб чиқарадиган сил касаллиги инфекциясининг бир тури бўлган кўп сонли дориларга чидамли сил ҳасталиги (КДТ-С) кўрсаткичлари эса 54%га тушди. Ушбу ижобий ютуқларга қарамай, КДТ-С жиддий муаммолигича қолмоқда ва Ўзбекистон ушбу касалликка чалиниш даражаси юқори бўлган 30 мамлакат қаторидан жой олган.
USAID томонидан Марказий Осиёдаги миллий шериклар билан ҳамкорликда амалга оширилиб келинаётган лойиҳалар асосан сил касаллигига қарши кураш бўйича инновацион ва замонавий ечимларни тақдим этишга қаратилган. USAID GeneXpert каби молекуляр диагностика технологиясини тақдим этиши КДТ-С ҳасталигини диагностика қилиш вақтини 90 кундан бир неча соатгача қисқартириш имконини яратди. Экспресс ташхис тиббий ёрдамни кечиктирмасдан кўрсатишни назарда тутиб, шу билан аҳоли ўртасида касаллик тарқалиш эҳтимолини сезиларли даражада камайтиради.
Шу билан бирга, 2017 йилда USAID 40 йилдан ортиқ вақт давомида ишлаб чиқилиб, кўплаб препаратларга чидамли бўлган КДТ-С ҳасталикларини даволаш учун мўлжалланган замонавий антибиотиклар синфининг биринчи линиясига тегишли бўлган янги «Bedaquiline» препаратини тақдим этди. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг силга қарши глобал кураш бўйича ҳисоботига кўра, сўнгги йилларда Ўзбекистонда КДТ-С ҳасталигини даволаш самарадорлиги паст кўрсаткичларга эга бўлиб келган. Масалан, 2017 йилда КДТ-С билан касалланган беморларнинг атиги 23 фоизи самарали даволанган бўлса, силга қарши янги препаратлар ва схемалар жорий этилиши туфайли, бундай беморларнинг сони икки баравар ошиб, 2018 йилда КДТ-С билан касалланган беморларнинг ярми бу ҳасталикдан шифо топди.
«Биз Ўзбекистон ҳукумати билан Ўзбекистонда сил касаллигини камайтириш бўйича 20 йилдан бери олиб бораётган ҳамкорлигимиз ва бу борада эришган ютуқларимиздан фахрланамиз»,- дея таъкидлади АҚШнинг Ўзбекистондаги элчиси Даниэл Розенблюм. «Асосий эътиборни беморларга тиббий хизмат кўрсатишга қаратган ҳолда ҳамда ҳукумат ва жамоатчиликни жалб қилиш орқали, энг муҳими, кўплаб инсонларнинг машаққатли меҳнатига ва садоқатига таяниб, биз сил касаллигини тўхтатишимиз ва биргаликда Ўзбекистон халқининг соғлиғини яхшилашимиз мумкин».
Ўтган йили Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва АҚШ ҳукумати USAID кўмагида икки мамлакат ўртасида сил касаллиги, хусусан, кўплаб препаратларга чидамли сил касаллиги тарқалишини тўхтатиш бўйича ҳамкорликни кучайтиришга қаратилган англашув меморандумини имзоладилар. 2020 йил март ойида, USAID сил касаллигини назорат қилишга қаратилган янги беш йиллик дастурини амалга тадбиқ қилиб, ушбу дастур Ўзбекистон аҳолиси орасида сил касаллигини янада камайтиришга йўналтирилган мақсадли инвестицияларни ўзлаштиришга кўмак беради.
Сўнгги йигирма йил давомида, Қўшма Штатлар сил билан курашиш мақсадида касалликнинг олдини олиш, ташхис қўйиш ва даволаш бўйича амалиётчи медиклар ва Ўзбекистон ҳукумати билан яқин ҳамкорлик қилиб келмоқда. АҚШ ҳукумати USAIDнинг бевосита кўмагида Ўзбекистонга соғлиқни сақлаш тизимини ривожлантириш учун 120 миллион доллардан ортиқ молиявий ёрдам кўрсатди.
USAID халқаро тараққиёт бўйича дунёдаги етакчи агентлик ва ривожланиш соҳасида натижаларга эришиш «катализатори» ҳисобланади. USAID ўз фаолиятида АҚШ миллий хавфсизлиги ва иқтисодий гуллаб-яшнаши ғоясини илгари суради, Америка халқи саховатини намойиш этади ва ривожланаётган мамлакатларнинг ўзини ўзи таъминлай олиш имкониятларини кенгайтириб, уларнинг барқарорлигига йўл очади. Қўшимча маълумот учун қуйидаги манбалардан фойдаланинг: https://www.usaid.gov/central-asia-regional ва USAID/CentralAsia’s Facebook саҳифаси: https://www.facebook.com/USAIDCentralAsia.
