Bu hafta biz 2021 yilgi Butunjahon intellektual mulk kunini nishonlaymiz va bu yilgi mavzusi «O’z g’oyalaringizni bozorga chiqarish». Ushbu mavzu intellektual mulkni himoya qilish tizimining kichik va o’rta biznes (KOB) uchun ahamiyatini ta’kidlaydi. KOB ham jahon iqtisodiyotini, ham O’zbekiston iqtisodiyotining asosidir. Ular bizga har kuni kerakli mahsulotlar va xizmatlarni etkazib berishadi, zamonaviy innovatsiyalar va ilhomlantiruvchi ixtirolar yaratadilar, ish o’rinlarini beradilar va ba’zi bir KOBlar ertangi kunning dunyodagi etakchi korxonalariga aylanishmoqda. Intellektual mulkni muhofaza qilish mavjud bo’lgan joyda, bu yangilik va ijodkorlikni qo’llab-quvvatlaydi, iqtisodiyotni tiklashga yordam beradi va kichik, o’rta va yirik biznes uchun ish bilan ta’minlash imkoniyatlarini yaratadi.
KOB butun global biznesning 90 foizini tashkil etadi, global ishchi kuchining 50 foizini ish bilan ta’minlaydi va ko’plab rivojlanayotgan iqtisodiyotlarda 40 foizigacha milliy daromadning ishlab chiqarishadi. Bu ish o’rinlari yaratish va iqtisodiy rivojlanishga muhim hissa qo’shmoqda. O’zbekistonda 2020 yilda KOBlar ish bilan ta’minlashning eng katta manbai bo’lib, 2000 yildagi 49,7 foiz o’rniga 73,8 foiz ish joylarni ta’minladilar. 2020 yilda KOB O’zbekistonning yalpi ichki mahsulotining 53,9 foizini tashkil etdi va mamlakat eksportining 27 foizini ta’minladi. O’zbekistonda kichik va o’rta biznes haqiqatan ham iqtisodiy o’sishning asosiy omilidir.
Innovatsiya turli shakllarda bo’ladi. Garchi ko’plab ixtirolar asosan ilmiy xususiyatga ega bo’lsa-da, patentlangan yoki savdo belgisi sifatida ro’yxatdan o’tgan bo’lsa, ular kichik va o’rta biznesning uzoq muddatli rivojlanishiga zamin yaratishi mumkin. Amerika Qo’shma Shtatlari ishonadiki, innovatsiyalar va ijodkorlik barqaror kelajakni barpo etish uchun juda muhim. Biz har kuni yangi echimlar topish uchun chegaralarni kengaytiradigan novatorlar va ijodkorlarni qo’llab-quvvatlasda tinimsiz intilamiz. Masalan, Xalqaro sho’r bio-dehqonchilik markazi (ICBA) kelgusida O’zbekistonda Andquinoa ekinini etishtirish bo’yicha tajriba o’tkazmoqda. U potentsial tijorat ekinidir, chunki u ko’p suv talab qilmay tuzni o’z ildizlar orqali singdira oladi. O’zbekiston turli xil dehqonchilik amaliyotlari asosida ish olib borayotganligi sababli, ICBA olimlari kichik fermerlar va korxonalarga foyda keltiradigan, shuningdek mahalliy suv sharoitida amaliy bo’lgan ekinlarni qidirishni qo’llab-quvvatlamoqda. Yaqinda ICBA Xalqaro Markazi Adliya vazirligi huzuridagi Intellektual mulk agentligi tomonidan kinoni qayta ishlash bo’yicha ixtirosini patentlaganligini e’lon qildi, bu olimlar va kinoya fermerlariga o’zlarining ilmiy izlanishlari asosida biznesni rivojlantirish uchun tegishli qonunchilik bazasini taqdim etadi.
Amerika Qo’shma Shtatlari ochiq bozor, savdo-sotiqni rivojlantirish, innovatsiyalarni rivojlantirish va ish o’rinlarini yaratish tarafdoridir. Ushbu muvaffaqiyatlar AQShda ham, O’zbekistonda ham innovatorlarni himoya qilish va ijodkorlikni rag’batlantirish bo’yicha kuchli intellektual mulk huquqisiz mumkin emas edi. Har bir KOB tashabbusi asosida yotgan ixtirochilik va ijodkorlikni nishonlashda bizga qo’shiling va keling ikkala mamlakatda ham barqaror ish o’rinlari yaratish uchun mahalliy KOB va innovatsiyalarni qo’llab-quvvatlaylik.
